Nauczyciel a Mentor – podobieństwa i różnice 

Rola Mentora/ Mentorki często porównywana jest do innych funkcji związanych z rozwojem i przekazywaniem wiedzy. Wcześniej na blogu pisaliśmy o porównaniu Mentora do roli Coacha. Inną rolą porównywaną również w potocznym języku jest rola nauczyciela – często porównywana do Mentora a nawet stosowana zamiennie. W tym artykule przyjrzymy się temu porównaniu. Sprawdzimy, ile między tymi dwiema rolami jest faktycznie podobieństw i jakie są różnice. 

Definicja mentoringu 

Przy okazji każdego tego typu porównania warto wrócić do definicji mentoringu i tego jaka jest według tej definicji rola mentora. 

Zgodnie z organizacją EMCC zajmującą się mentoringiem i coachingiem mentoring to „relacja poznawcza, obejmująca dzielenie się umiejętnościami, wiedzą i ekspertyzą pomiędzy mentorem a mentee poprzez rozmowy rozwojowe, dzielenie się doświadczeniem i modelowanie ról. Relacja ta może obejmować wiele różnych kontekstów i stanowi inkluzywne dwustronne partnerstwo na rzecz wzajemnego uczenia się, doceniając różnice”. 

W tej definicji warto przede wszystkim zwrócić uwagę na indywidualny charakter relacji mentoringowej, różne techniki dzielenia się wiedzą i fakt, że rozwój następuje w praktyce w dwie strony. 

Zastanawiając się nad porównaniem Mentora do Nauczyciela można też odnieść się do listy ról definiowanych dla tego pierwszego. Są to: 

• Towarzyszenie 

• Wspieranie 

• Aktywne słuchanie 

• Zadawanie pytań 

• Analizowanie i wyciąganie wniosków 

• Dzielenie się swoją wiedzą i doświadczeniem 

I teraz bazując na tych obszarach oraz na roli reprezentowanej przez Nauczycieli możemy zastanowić się nad różnicami i podobieństwami obu tych ról. 

Mentor a nauczyciel – różnice 

Poniżej zebraliśmy kilka obszarów, w których różnice między tymi dwiema rolami są najbardziej widoczne.  

Rola towarzysząca Mentora(-ki) 

Pierwsza różnica polega na tym, że rola Mentora związana jest nie tyle z samym przekazywaniem wiedzy, a bardziej z towarzyszeniem i wspieraniem Mentee podczas jego/jej samorozwoju. Rolą nauczyciela z kolei jest przekazywanie wiedzy i realizacja ćwiczeń zgodnie z wytyczoną ścieżką. 

Techniki i narzędzia coachingowe 

W związku z wyżej wymienioną rolą Mentor korzysta w dużej mierze z technik coachingowych i mentoringowych aktywujących samorozwój. Są to między innymi pytania coachingowe, techniki pogłębiania odpowiedzi, parafraza, udzielanie feedbacku. Dopiero później dochodzi element dzielenia się własną wiedzą i doświadczeniem. Nauczyciel z kolei od razu zaczyna od przekazywania wiedzy, a ewentualne dodatkowe techniki stosowane są w drugiej kolejności. 

Pomoc w definiowaniu celów 

Z tym też związana jest trzecia różnica – w mentoringu jednym z istotnych efektów procesu jest pomoc Mentee w zdefiniowaniu swoich celów i ścieżki rozwoju. Mentee biorąc udział w programie mentoringowym zazwyczaj ma bardzo mgliste pojęcie o swoich potrzebach, które są dopiero pogłębiane i definiowane wspólnie z Mentorem podczas pierwszych sesji.  

W przypadku roli nauczyciela raczej każdy proces ma z góry określone cele do realizacji. 

Różnice w ewaluacji postępów 

Nauczyciel dokonuje ewaluacji postępów zazwyczaj wykorzystując z góry zdefiniowane testy, ćwiczenia czy projekty praktyczne do realizacji. W przypadku mentoringu ewaluacja postępów dokonywana jest wspólnie podczas środkowej i ostatniej sesji mentoringowej. Para wspólnie ocenia w jakim stopniu Mentee osiągnął założone cele i jaka może być dalsza ścieżka jego rozwoju. 

Relacja 1 do 1 

Nie można zapominać też o podstawowej idei mentoringu, którą jest relacja jeden do jednego. Mentor podczas sesji ma tylko jednego Mentee, a nauczyciel wielu kursantów. 

Mentoring jako zajęcie dodatkowe 

Ważną różnicą jest też fakt, że praca Mentora realizowana jest zazwyczaj jako działanie dodatkowe prowadzone w programach mentoringowych w firmie lub innej organizacji, realizowane oprócz pracy na etacie czy prowadzenia firmy. Rola nauczyciela to zazwyczaj główne zajęcie. 

Przepływ wiedzy w obie strony 

No i na końcu pamiętajmy o tym, że mentoring to zgodnie z definicją relacja, w której obie strony uczą się. Mentorzy korzystają na mentoringu często w takim samym stopniu jak Mentees nierzadko poszerzając swoją perspektywę, ucząc się punktu widzenia nowego pokolenia czy po prostu doskonaląc swoje umiejętności liderskie. 

Nauczyciel też oczywiście może się na bieżąco rozwijać, ale nie jest to podstawą jego relacji z uczniami. 

Nauczyciel a mentor – podobieństwa 

Oprócz wyżej wymienionych różnic między Mentorem a nauczycielem istnieje jednak kilka podobieństw. 

Rozwój osoby podopiecznej 

Najbardziej oczywistą jest chyba główny cel obu rodzajów działań, czyli rozwój osoby podopiecznej. Zarówno Mentee jak i kursant korzystają na procesach rozwijając swoje umiejętności i poszerzając wiedzę. 

Przekazywanie wiedzy 

W obu przypadkach następuje też pewien przepływ wiedzy od osoby bardziej doświadczonej do mniej. Zarówno nauczyciel jak i Mentor bazują na własnej wiedzy i przekazują część niej do osoby rozwijanej. 

Udzielanie informacji zwrotnej 

W obu przypadkach istotnym elementem szkolenia jest praca z feedbackiem. Dla Mentora jest to jedno z kluczowych narzędzi oprócz zadawania pytań i obserwacji. Dobry nauczyciel powinien również udzielać konstruktywnego feedbacku weryfikując pracę ucznia. 

Praca domowa 

I na koniec zarówno w mentoringu, jak i w pracy nauczyciela występuje element pracy domowej – zadań realizowanych między sesjami. W mentoringu praca ta ma zazwyczaj charakter praktyczny – wypróbowania często w pracy zawodowej omówionych rozwiązań, a następnie omówienie ich podczas kolejnej sesji. 

Podsumowanie 

Podsumowując, mimo, że w mowie potocznej często używa się słów nauczyciel i mentor zamiennie, to jednak między tymi dwiema rolami są istotne różnice. 

Nauczyciel przekazuje wiedzę i umiejętności, podczas gdy mentor zapewnia wskazówki i wsparcie. Rola nauczyciela jest przede wszystkim instruktażowa, podczas gdy rola mentora jest bardziej holistyczna i długoterminowa. 

Podstawową rolą nauczyciela jest nauczanie i przekazywanie wiedzy, zazwyczaj w formalnym otoczeniu, takim jak klasa, podczas gdy mentor zapewnia wskazówki i wsparcie, często w bardziej osobistej i długoterminowej relacji. Nauczyciele skupiają się na przekazywaniu konkretnych informacji i umiejętności, podczas gdy mentorzy oferują szerszy zakres wsparcia, w tym rozwój kariery i rozwój osobisty. 

Zobacz też: 

Tutoring czyli mentoring w edukacji 

Tutoring to program polegający na kilku indywidualnych spotkaniach / sesjach, podczas których tutor przekazuje swoją wiedzę i doświadczenie tutee. Idea tutoringu jest bardzo zbliżona do mentoringu, z jedną tylko różnicą. Mentoring opiera się przede wszystkim na samopoznaniu i własnej edukacji Mentee, a Mentor jedynie prowadzi Mentee przez ten proces ostatecznie dzieląc się swoją wiedzą. Tutoring jest bardziej oparty na faktycznym przekazywaniu wiedzy. Tutor przyjmuje rolę nauczyciela i powinien mieć ukończony kurs tutoringu.  

Poza tym, w wielu aspektach mentoring i tutoring są do siebie podobne i opierają się na tych samych mechanizmach. 

Czytaj więcej w artykule: “Rodzaje mentoringu dla studentów” 

Kluczowe kompetencje Mentora 

Każdy kto chce zostać Mentorem / Mentorką powinien zastanowić się nad tym czy posiada odpowiednie cechy i kompetencje konieczne do pełnienia tej roli. 

Wśród cech należy zwrócić uwagę na:  

• Chęć pomagania innym 

• Dyspozycyjność 

• Motywacja 

• Wiedza i doświadczenie  

Natomiast wśród kluczowych kompetencji Mentora(-ki) możemy wyróżnić:  

•  umiejętność ustalania celów dla siebie oraz innych,  

• udzielanie konstruktywnego feedbacku,  

• zdolności komunikacyjne,  

• aktywne słuchanie,  

• zadawania pytań. 

Zobacz więcej w artykule “Kim jest Mentor – definicja, kompetencje, rola i obowiązki”