Czym jest autorefleksja w mentoringu i dlaczego jest taka ważna 

Powrót

Mentoring z jednej strony opiera się oczywiście na transferze wiedzy i doświadczenia od Mentora(-ki) do Mentee. Ale z drugiej, wcale nie mniej ważnej, polega na odkrywaniu samego siebie. Na budowaniu samoświadomości, poznawaniu swoich zasobów, motywatorów, analizowaniu i planowaniu rozwoju. Kluczową rolę w tym drugim obszarze gra autorefleksja. W tym artykule przyjrzymy się bliżej temu niezwykle skutecznemu narzędziu rozwojowemu. 

Budowanie własnej samoświadomości 

Istotnym elementem rozwoju jest umiejętność oceny tego co dzieje się w nas samych. Świadome spojrzenie na własne zachowanie, myśli automatyczne (przekonania) i emocje w różnych sytuacjach pozwala poznać samego siebie i dzięki temu lepiej się rozwijać. To trochę tak jak będąc naukowcem, aby móc udoskonalać powiedzmy dany związek chemiczny, konieczne jest poznanie tego jak działa, jakie powoduje efekty, jak reaguje z innymi substancjami. Dopiero w kolejnym kroku naukowiec przeprowadza eksperymenty i dalej udoskonala działanie związku.  

Analogiczne spojrzenie przez mikroskop na samego siebie i przeanalizowanie tego co w nas “siedzi” daje możliwość lepszego zarządzania własnym rozwojem, a nawet własnymi impulsami i zachowaniem w trudniejszych sytuacjach. Nie mówiąc już o odpowiedzeniem sobie na najbardziej podstawowe pytania – co chcę robić?, w jakim kierunku chcę się rozwijać, bo sprawia mi to przyjemność? 

Oczywiście budowanie samoświadomości nie jest domeną właściwą tylko dla mentoringu. W wielu procesach rozwojowych konieczne jest poznanie siebie – tego jak się zachowuję, co czuję i myślę. Ale mentoring z racji swojej roli też wymaga autorefleksji. Poza tym praca nad poznawaniem siebie musi być trenowana i powinna stać się nawykiem. Ćwiczenie autorefleksji w mentoringu można więc też potraktować jako trening doskonalący umiejętność poznania siebie. 

Autorefleksja przed przystąpieniem do procesu mentoringowego 

Autorefleksja powinna towarzyszyć procesowi mentoringowemu od początku do końca. Pierwszą okazją do tego jest sama decyzja o przystąpieniu do programu.  

Mentoring wymaga dużego zaangażowania – obu stron. Wymaga wewnętrznej motywacji i proaktywności. W związku z tym jeszcze przed rozpoczęciem procesu warto zastanowić się nad tym po co chcemy wziąć udział w mentoringu, jakie mamy motywacje.  

Dobrym ćwiczeniem pogłębiającym tą analizę jest technika 5x why, czyli w skrócie iteracyjne zadawanie sobie pytań na przykład o powód zostania Mentee lub Mentorem/Mentorką. 

Przykład: 

• Dlaczego chcę zostać Mentorem w tym programie mentoringowym? 
  • Aby doskonalić swój warsztat mentorski 
• Dlaczego chcę doskonalić swój warsztat mentorski? 
  • Aby móc w przyszłości skuteczniej prowadzić procesy mentoringowe 
• Dlaczego chce w przyszłości skuteczniej prowadzić procesy mentoringowe? 
  • Aby pomóc większej liczbie Mentees 
• Dlaczego chcę pomóc większej liczbie Mentees? 
  • Aby budować sobie sieć kontaktów u osób młodych i zaangażowanych 
• Dlaczego chcę budować sobie sieć kontaktów u osób młodych i zaangazowanych? 
  • Aby w przyszłości mieć możliwość podjęcia ewentualnej współpracy w nowych dla mnie obszarach 

Dopiero szczere odpowiedzenie sobie na pytania związane z motywacją i celami uczestniczenia w procesie mentoringowym pozwoli na faktycznie pełne zaangażowanie w proces. I dotyczy to zarówno Mentorów(-ek) jak i Mentees. 

Poza tym, mentoring jest procesem długotrwałym. W chwilach zwątpienia czy spadku motywacji zawsze warto cofnąć się do własnych notatek z początku procesu – w tym do własnej refleksji związanej z udziałem w programie. 

Autorefleksja po sesjach mentoringowych 

Mentorzy/Mentorki oraz Mentees powinni dokonywać autorefleksji też w trakcie procesu – przy okazji każdej sesji mentoringowej. 

Najlepiej zrobić to od razu po zakończeniu sesji – gdy jesteśmy na świeżo po spotkaniu i gdy możemy prześledzić to co się działo, co myśleliśmy i co czuliśmy w jego trakcie. 

Bardzo ważne jest to, aby wykonać autorefleksję w formie pisemnej. Samo zrobienie autorefleksji “w głowie” jest mało efektywne i zazwyczaj prowadzi do bardzo powierzchownej analizy. Forma pisemna zawsze wymaga większego i bardziej szczerego zastanowienia i przemyślenia wniosków. 

Ponadto, forma pisemna umożliwia późniejszą możliwość powrotu do autorefleksji, przypomnienie sobie co działo się na każdej z sesji oraz prześledzenie ewentualnych zmian w tym jak się zachowywaliśmy, co myśleliśmy i odczuwaliśmy. 

Co powinna zawierać autorefleksja po sesji? 

W zasadzie autorefleksja jest zawsze sprawą bardzo indywidualną i każdy może opracować swój własny szablon pytań. Ale najczęściej przemyślenia dotyczą obszarów takich jak: 

• Co się faktycznie wydarzyło podczas spotkania 
• Co było dla mnie trudne, co było łatwe 
• Co następnym razem zrobiłbym/zrobiłabym lepiej 
• Czego się nauczyłem/nauczyłam 

Autorefleksji można dokonać też według metody start, stop, continue – co powinienem zacząć robić, co powinienem przestać robić i co było pozytywne, co warto podtrzymać. 

Osoby bardziej doświadczone mogą też głębiej wniknąć w analizę samego siebie próbując zauważać jakie myśli automatyczne i jakie uczucia pojawiły się u nich w trakcie sesji oraz co je wywołało. 

Autorefleksja u Mentora / Mentorki 

W przypadku Mentorów i Mentorek, szczególnie tych, którzy chcą doskonalić swój warsztat mentorski i liderski, warto zwracać uwagę też na stosowane podczas sesji techniki i narzędzia. Odpowiedzenie sobie na proste pytanie “Z jakich technik i narzędzi skorzystałem/skorzystałam podczas sesji” pozwoli na bardziej świadome faktyczne korzystanie z tych metod. 

Ponadto to też daje możliwość testowania i doskonalenia różnych technik na poszczególnych sesjach i w poszczególnych procesach.  

U Mentorów i Mentorek autorefleksja ma jeszcze jedną korzyść – jeżeli Mentor(-ka) chce uzyskać certyfikat lub akredytację, to bardzo często w wymaganiach pojawia się przeanalizowanie kilku swoich procesów mentoringowych. Zapisana autorefleksja i wszelkie inne notatki ze spotkań zdecydowanie pomagają w tych zadaniach. 

Autorefleksja w Mentiway 

W Mentiway wiemy jak ważna jest autorefleksja, dlatego w aplikacji dostępna jest dedykowana funkcjonalność ułatwiająca przemyślenie tego co się wydarzyło podczas sesji i zapisanie własnych wniosków. Dodatkowo w narzędziu podpowiadamy kilka pytań, które strukturyzują autorefleksję i ułatwiają te przemyślenia. 

Każda autorefleksja jest przypisana do konkretnej sesji i jest widoczna oczywiście tylko dla autora/autorki. Ani druga strona w parze, ani organizatorzy programu nie mają do niej dostępu. 

Na zakończenie procesu Mentorzy, Mentorki i Mentees mogą wyeksportować wszystkie materiały wraz z autorefleksjami, aby zachować je na przyszłość. 

A jeżeli ktoś woli mniej struktury, to zawsze ma możliwość zapisania autorefleksji w postaci prywatnej notatki do sesji.