Mentoring a poprawa zdrowia psychicznego w pracy 

Powrót

Temat zdrowia psychicznego w miejscu pracy zaczyna już przebijać się do codzienności w nowoczesnych firmach. Trend ten nasilił się szczególnie po pandemii i w związku z niedawnymi wydarzeniami politycznymi i globalnymi. Natomiast kwestią na tą chwilę wciąż jeszcze nową, przynajmniej w Polsce, jest wpływ jaki na zdrowie psychiczne ma mentoring. W tym artykule przyjrzę się temu bliżej udowadniając, że mentoring może znacząco poprawiać zadowolenie i ogólny “mental health” w pracy. 

Problematyka zdrowia psychicznego w pracy 

Jak wspomniałem na wstępie, instytucje badawcze, rządowe, ale też i same firmy powoli zaczynają dostrzegać temat zdrowia psychicznego w kontekście pracy. Najważniejszym wydarzeniem ostatnich lat w tym zakresie jest chyba wpisanie przez WHO wypalenia zawodowego na listę Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób. Od 1 stycznia 2022 roku wypalenie, które jest bezpośrednio związane ze zdrowiem psychicznym, jest uznawane oficjalnie za syndrom, mogący prowadzić do poważniejszych problemów ze zdrowiem. To wydarzenie wywołało szum medialny i zwróciło uwagę na problematykę zdrowia psychicznego w pracy. 

Ale oczywiście to nie jedyny sygnał. Szeroko zaczęły się też pojawiać badania i raporty dotyczące zdrowia psychicznego w pracy. 

Ponad połowa pracowników odczuwa niepokój, stres i ma obniżony nastrój w pracy 

Jednym z przykładów jest badanie wykonane przez Poradnię Zdrowia Psychicznego HARMONIA (Grupa LuxMed). Według niego: 

• aż połowa pracowników intensywnie odczuwa stres w pracy, 
• 60% ma znacząco obniżony nastrój objawiający się smutkiem i przygnębieniem, 
• 65% badanych martwi się o swoją przyszłość odczuwając niepokój nawet bez stresujących sytuacji. 

Co ciekawe, największe trudności ze zdrowiem raportuje grupa osób młodszych – do 30 roku życia.  

W efekcie tych problemów pracownicy zgłaszają niższą motywację do pracy (57% ma trudności z utrzymaniem motywacji) oraz obniżenie wydajności pracy (65% badanych).  

2/3 pracowników deklaruje objawy wypalenia zawodowego 

Podobne wnioski można wysnuć z badania przeprowadzonego na zlecenie Nationale-Nederlanden. Wynika z niego, że aż 67% pracowników odczuwa objawy wypalenia zawodowego. Nieznacznie częściej symptomy te zgłaszają pracownicy zdalni lub hybrydowi (75% i 79%).  

“Do najczęściej wymienianych (symptomów) należą wycieńczenie pracą, brak przyjemności z wykonywanej pracy czy też chęć jej zmiany. Wskazało je odpowiednio 36 proc., 35 proc. oraz 29 proc. badanych osób.” 

Efekty problemów ze zdrowiem psychicznym dla pracodawców 

Oczywiście bezpośrednim efektem wyżej wymienionych problemów jest ogólny dobrostan pracowników, ale też szerzej – nas jako ludzi. Praca przeplata się z życiem osobistym i problemy w pracy bezpośrednio wpływają też na życie osobiste. 

Ponadto, niezaopiekowany temat problemów ze zdrowiem psychicznym prowadzi do znacznie gorszych efektów i chorób, na przykład do stanów lękowych czy depresji. 

W rezultacie, temat zdrowia psychicznego bezpośrednio dotyka też przedsiębiorców. Według danych ZUS, w 2022 roku wydano aż 1,3 mln zwolnień lekarskich z powodu zaburzeń psychicznych, co stanowi 10% wszystkich nieobecności związanych z niezdolnością do pracy. 

Najczęściej zwolnienia te związane były z: 

• ciężkim stresem i zaburzeniami adaptacyjnymi (32% dni absencji związanej ze zdrowiem psychicznym), 
• epizodami depresyjnymi (20%), 
• zaburzeniami lękowymi (18%). 

Wpływ mentoringu na komfort i zdrowie psychiczne 

Oczywiście najbezpieczniejszą metodą na bezpośrednie zaopiekowanie zdrowia psychicznego jest konsultacja ze specjalistą. Jeżeli masz jakiekolwiek niepokojące objawy to zawsze warto je skonsultować z terapeutą. Wiele firm zaczyna już wprowadzać do swoich programów korzyści pracowniczych właśnie darmowe konsultacje z psychologiem. Jest to bardzo dobry trend i warto z niego korzystać. 

Ale na poprawę dobrostanu wpływa też sama sytuacja i mechanizmy wdrożone w miejscu pracy, w tym dowiedziony wpływ na zdrowie psychiczne ma właśnie mentoring. 

W branży można znaleźć wiele badań, studiów przypadku i meta analiz pokazujących jak mentoring w pracy wpływa na zdrowie psychiczne. Poniżej prezentuję kilka przykładów. 

Poprawa samooceny dzięki zbudowaniu relacji 

Pierwszym z badań, które chciałbym zaprezentować, jest program realizowany w Niderlandach pod kątem sprawdzenia tego jak mentoring wpływa na budowanie relacji i sieci kontaktów. To badanie ujawniło silne działania mentoringu w kierunku poprawy samooceny i zmniejszenia poczucia samotności.  

Ugruntowana relacja oparta na docenianiu i akceptacji oraz sam skuteczny proces wchodzenia w tą relację dawał Mentees poczucie własnej wartości, akceptacji i pewności siebie oraz sugerował, że w dalszym życiu łatwiej będzie budować kolejne relacje. 

Przy czym to badanie pokazało także, jak ważne jest zrozumienie przez Mentorów potrzeb drugiej strony oraz zaangażowanie i podstawowe umiejętności społeczne Mentees. 

Wpływ mentoringu na dobro psychiczne studentów 

Drugie badanie dotyczyło studentów na uczelniach wyższych w USA i analizowało to jak mentoring ogranicza negatywne efekty pandemii Covid-19 na ich zdrowie psychiczne.  

Badanie to pokazuje też, że różne grupy studentów różnie reagowały na mentoring, ale u wszystkich zauważalne były pozytywne efekty w niwelowaniu negatywnych emocji, poprawie zdrowia psychicznego i wyników w nauce. 

Mentorzy i Mentorki również korzystają na mentoringu 

Jak widać mentoring pozytywnie wpływa na zdrowie psychiczne Mentees, co nie tylko wynika z samych założeń mentoringu, ale też zostało potwierdzone konkretnymi badaniami. Ale co z Mentorami i Mentorkami? Czy mentoring ma też pozytywny wpływ na drugą stronę par? 

Tak. Pokazuje to między innymi badanie przeprowadzone na policjantkach i policjantach w UK. Według niego udział w formalnym programie mentoringowym jako Mentor/Mentorka prowadzi do obniżenia stresu i niepokoju. Ponadto, Mentorzy i Mentorki dzięki mentoringowi czują, że ich praca jest bardziej wartościowa, co dalej poprawia ich dobrostan psychiczny. 

Mechanizmy mentoringu wpływające na poprawę zdrowia psychicznego pracowników 

Mentoring dzięki swym założeniom wywołuje wiele mechanizmów i aktywności, które z kolei pozytywnie wpływają na poprawę zdrowia psychicznego w pracy. Według raportu organizacji Mind Share Partners, na zdrowie psychiczne pozytywnie wpływają między innymi (na miejscu 3 i 4): 

• docenienie wykonywanej pracy, 
• kontakt ze współpracownikami lub kierownikiem, 
• wsparcie od współpracowników lub kierownika. 

Źródło: https://www.mindsharepartners.org/mentalhealthatworkreport-2023-dl  

Mentoring doskonale wspiera wspomniane wyżej czynniki, ale oprócz tego dostarcza wiele innych, które również pozytywnie wpływają na zdrowie psychiczne Mentees: 

• Poprawa pewności siebie, docenianie efektów pracy – Mentorzy i Mentorki współpracując z Mentees są z nimi w bezpośrednim kontakcie. Udzielają feedbacku i omawiają rezultaty ich pracy w ramach mentoringu, więc w sposób bezpośredni zauważają tą pracę i często doceniają czy to jej efekty, czy same zalety i zasoby Mentees. 
• Bycie wysłuchanym – sesje mentoringowe mają charakter jeden do jednego, więc podczas nich Mentee ma szansę wypowiedzieć się i o ile Mentor/Mentorka nie popełnia podstawowych błędów mentoringowych – zostaje wysłuchany(-a). 
• Obniżenie stresu przez wsparcie w bieżących wyzwaniach – Mentorzy i Mentorki mogą oferować swoje bezpośrednie wsparcie przy rozwiązywaniu bieżących problemów i wyzwań w pracy. Mogą pomóc Mentee w ich pokonaniu, a w niektórych sytuacjach podzielić się własnym doświadczeniem czy doradzić konkretne rozwiązania. To z kolei może prowadzić do obniżenia stresu związanego bezpośrednio z tymi wyzwaniami. 
• Lepsze samopoczucie poprzez poprawę skuteczności w pracy – Mentoring ma na celu rozwój Mentee, realizowanie celów i własne doskonalenie. To naturalnie prowadzi do większej skuteczności Mentees w danym obszarze. A większa skuteczność, to lepsze samopoczucie. 
• Budowanie relacji – mentoring w swoim założeniu ma zbudowanie relacji. Mimo, iż jak można zakładać, jest to tylko jedna relacja – z Mentorem/Mentorką, to jednak ma ona wysoką jakość i jest relatywnie stała przez cały proces mentoringu, a czasem i dłużej. Dzięki temu Mentee, ale też Mentor/Mentorka może poczuć się mniej samotny(-a), a jak pokazuje wiele badań relacje i sieci znajomych perfekcyjnie korelują z dobrym zdrowiem psychicznym. 
• Zauważenie bardziej poważnych symptomów – Na koniec warto zwrócić na jeszcze jeden obszar – mniej oczywisty, ale niezwykle istotny. Mentor/Mentorka podczas sesji mentoringowych wchodzi w relację z Mentee, poznaje drugą osobę, jej wyzwania, problemy, ale też jest często w stanie w porę zauważyć bardziej poważne symptomy. Szczera relacja może na przykład ujawnić sygnały postępującej depresji czy wypalenia zawodowego, a to z kolei daje możliwość zareagowania – na przykład poprzez zasugerowanie kontaktu z terapeutą. 

Zobacz też inne korzyści, które Mentoring ma dla firm, Mentorów(-ek) i Mentees. 

Praktyczne zastosowanie mentoringu do poprawy zdrowia psychicznego 

Jak widać, mentoring dzięki swoim założeniom ma wiele “wbudowanych” mechanizmów działających pozytywnie na dobrostan i zdrowie psychiczne. Są to niejako “efekty uboczne” mentoringu i występują niezależnie od tego jaki był pierwotny cel wdrożenia programu mentoringowego.  

Jednakże co ciekawe według badań niektóre firmy celowo wprowadzają u siebie mentoring – właśnie po to, aby poprawiać dobrostan. Pokazuje to między innymi badanie przeprowadzone w 2021 roku na pracownikach firm z USA. W tym badaniu respondenci wskazywali właśnie mentoring jako jedną z form wsparcia zdrowia psychicznego, z której korzystają w swojej firmie. Pełna lista metod stosowanych do poprawy dobrostanu przez badanych obejmowała: 

1. Urlop: 21% 

2. Elastyczne godziny pracy: 18% 

3. Terapia psychologiczna w godzinach pracy: 16% 

4. Coaching lub mentoring: 15% 

5. Obniżenie ilości pracy: 15% 

6. Regularne spotkania z przełożonym: 15% 

Jak uruchomić program mentoringowy w firmie? 

Przytoczone przeze mnie badania pokazują, że temat zdrowia psychicznego w miejscu pracy jest niezwykle istotny i według mnie będzie zyskiwał na znaczeniu w ciągu najbliższych lat. Jednocześnie jedną z metod, które warto zastosować do poprawy dobrostanu, jest mentoring.  

Mentoring jest jednak wciąż mało popularną metodą rozwoju pracowników w polskich firmach i w wielu przedsiębiorstwach brakuje wiedzy i doświadczenia jak taki proces przeprowadzić. Dlatego stworzyliśmy Mentiway – narzędzie dedykowane mentoringowi, umożliwiające wdrożenie programu i skuteczne jego poprowadzenie bez wcześniejszego doświadczenia. Zapraszamy do kontaktu.