Zasady dobrego mentoringu – skuteczny proces mentoringowy

Powrót

Mentoring to niezwykle skuteczna forma rozwoju, dająca mnóstwo korzyści zarówno dla Mentees, jak i dla Mentorów oraz Mentorek. Jednak z uwagi na swoją małą jeszcze w Polsce popularność jej zasady bywają niejasne i mylone z innymi metodami zdobywania wiedzy. W tym artykule postanowiłem wymienić najważniejsze z mojego punktu widzenia zasady realizacji dobrego procesu mentoringowego. 

Jak przeprowadzić skuteczny mentoring 

Na wstępie warto zaznaczyć, że niniejszy dokument dotyczy zasad mentoringu dla samych uczestników – Mentorów, Mentorek i Mentees. Nie uwzględniłem w nim zasad i rekomendacji dla organizatorów programów mentoringowych. O tym możesz przeczytać między innymi w tym artykule: Mentoring w firmie. 

Zasady mentoringu, które spisałem poniżej, dobrane zostały według moich subiektywnych odczuć. Jednak uważam, że w pełni definiują to jak proces mentoringowy powinien zostać przeprowadzony, przynajmniej na poziomie początkujących par mentoringowych. 

Zasady podzieliłem na trzy kategorie: 

• Przed przystąpieniem do programu mentoringowego 
  • Zrozumienie tego czym jest mentoring 
  • Przemyślenie własnej motywacji do udziału w procesie 

• Ustalenie ról, obowiązków i zasad współpracy
  • Wejście w rolę Mentee 
  • Wejście w rolę Mentora/Mentorki 
  • Zakontraktowanie zasad współpracy 

• Przeprowadzenie procesu
  • Zbudowanie relacji mentoringowej 
  • Ustalenie celów na proces 
  • Pamiętanie o celach 
  • Ewaluacja i zakończenie procesu 

Poniżej opisuję każdą z w/w zasad. 

Pełne zrozumienie tego czym jest mentoring 

Osoby przystępujące do programu mentoringowego po raz pierwszy powinny upewnić się, że dobrze rozumieją to czym jest mentoring.  

Z doświadczenia wiem, że mentoring może być mylony z innymi formami rozwoju. Na przykład, zdarza się, że Mentees oczekują od Mentorów rozwiązywania ich problemów i mówienia im co mają robić. Z drugiej strony często Mentorzy i Mentorki mają tendencję do przejmowania komunikacji i nadmiernie skupiają się na opowiadaniu tego co oni wcześniej robili i w jaki sposób. 

Definicję mentoringu przedstawiłem już w jednym z poprzednich artykułów: Mentoring – definicja i ujęcie praktyczne. 

W skrócie, mentoring to relacja i proces, w którym Mentee poznaje swoje zasoby, określa cele i rozwija się wspierany przez Mentora/ Mentorkę. Inaczej mówiąc Mentor nie szkoli i nie mówi, jak coś zrobić. Mentor jest tylko towarzyszem w procesie samorozwoju Mentee. 

Przy tej okazji ważne jest też zrozumienie ról jakie spełnia i Mentor/ Mentorka i Mentee. O tym będzie w dalszej części artykułu. 

Staranne przemyślenie motywacji do udziału w procesie 

Druga zasada – jeszcze przed przystąpieniem do programu – polega na odpowiedzeniu sobie na pytanie po co w ogóle chcę wziąć udział w mentoringu. Czyli na określeniu swojej realnej motywacji do udziału w programie i dotyczy zarówno Mentees, jak i Mentorów/ Mentorek.  

Warto poświęcić na ten proces trochę więcej czasu unikając trywialnych odpowiedzi w stylu “bo chcę pomagać innym” lub “bo chcę się rozwijać”. Szczere określenie motywacji pomoże nam w zgodzie z samym sobą przystąpić do procesu. Poza tym, będziesz mógł/mogła wrócić do tej motywacji w momentach zwątpienia lub spadku zaangażowania, a te z pewnością nastąpią. 

Ciekawą techniką do wykorzystania na tym etapie może być 5x Why. 

Wejście w rolę Mentee 

Kolejną zasadą jest zrozumienie swojej roli i skuteczne wejście w tą rolę.  

Rolą Mentee jest przede wszystkim: 

• budowanie samoświadomości – poznawanie swoich zasobów i ograniczeń, swoich motywacji, analiza własnych zachowań i przekonań, 
• uczenie się – rozwój wiedzy i umiejętności, 
• realizacja celów wyznaczonych wspólnie z Mentorem/ Mentorką. 

Aby to osiągnąć Mentee powinien: 

• być zmotywowanym, 
• być otwartym na inny punkt widzenia oraz na nowe pomysły, koncepcje, próby zachowań, 
• być zaangażowanym i uważnym, 
• podejmować wyzwania, testować, próbować, 
• wyciągać wnioski z sukcesów i niepowodzeń, 
• inicjować kontakt z Mentorem, być stroną proaktywną w procesie, 
• mieć chęć do autorefleksji, zastanowienia się nad własnymi zachowaniami, myślami i uczuciami. 

Tylko taka postawa umożliwia zrealizowanie procesu mentoringowego w sposób skuteczny i efektywny dla obu stron. 

Wejście w rolę Mentora/Mentorki 

Podobnie jest w przypadku Mentora czy Mentorki. Oni też przed przystąpieniem do procesu powinni zrozumieć swoją rolę oraz zachowywać się w odpowiedni sposób już w samym procesie. 

O kompetencjach i rolach Mentorów i Mentorek pisałem już wcześniej: Kim jest Mentor. 

W skrócie, rola Mentora to: 

• Towarzyszenie 
• Wspieranie 
• Aktywne słuchanie 
• Zadawanie pytań 
• Analizowanie wniosków 
• Dzielenie się tymi wnioskami z Mentee 
• Dzielenie się swoją wiedzą i doświadczeniem 

Mentor zdecydowanie nie powinien być krytycznym, niecierpliwym, nie powinien narzucać, czy nawet sugerować własnych rozwiązań.  

Zakontraktowanie zasad współpracy 

W momencie rozpoczęcia relacji mentoringowej – podczas pierwszego spotkania – para powinna uzgodnić zasady współpracy. Zazwyczaj dzieje się to przez zapoznanie się i podpisanie kontraktu w parze mentoringowej. W aplikacji Mentiway jest na to oddzielne miejsce i zarówno Mentee, jak i Mentor/ Mentorka podpisuje kontrakt klikając w odpowiedni przycisk. 

W ramach kontraktu mogą znaleźć się różne ustalenia, ale najczęściej są to: 

• Zasada poufności. 
• Deklaracja wspólnego zaangażowania w proces. 
• Określenie odpowiedzialności i ról, w tym jasne określenie odpowiedzialności za planowanie spotkań i zapis notatek. 
• Zgoda na pełną uważność podczas sesji mentoringowych. 
• Określenie dyspozycyjności – zarówno w postaci czasu spotkań i ich częstotliwości, jak i możliwości kontaktu między sesjami. 

Zbudowanie relacji mentoringowej 

Podczas pierwszej sesji mentoringwej para zaczyna też tworzyć relację mentoringową. Ta relacja będzie budowała się podczas całego procesu i jej jakość w bezpośredni sposób wpływa na skuteczność procesu mentoringowego i komfort współpracy. O sesjach mentoringowych możesz przeczytać też w tym artykule: Jak wygląda i ile trwa sesja mentoringowa. 

Oto kilka porad odnośnie tego jak budować skuteczną relację w mentoringu: 

• Poświęćcie trochę czasu na “luźną rozmowę” – na początku procesu poznajcie się bliżej, opowiedzcie o swoich hobby, o tym co robicie w pracy, co lubicie robić w wolnym czasie, itp. Podczas sesji zadbajcie o krótki wstęp – opowiedzcie co wydarzyło się od czasu ostatniej sesji, skomentujcie pogodę, ostatnie wydarzenia, cokolwiek interesuje Was oboje. 
• Zadbaj o szczerość i otwartość – pełna szczerość z Twojej strony nie tylko jest niezbędna do powodzenia procesu, ale z dużą dozą prawdopodobieństwa wywoła też szczerość ze strony Twojego rozmówcy. 
• Nie bój się feedbacku – zarówno jako osoba udzielająca informacji zwrotnej, jak i jako ktoś, kto taką informację otrzymuje. 
• Bądź otwarty na punkt widzenia drugiej osoby – nawet jeżeli z tym punktem widzenia się nie zgadzasz, to przyjmij go, przeanalizuj, wypowiedz się na jego temat. 
• Bądź w 100% zaangażowany i uważny podczas sesji mentoringowej. Nie korzystaj w tym czasie z urządzeń elektronicznych. Nie odpływaj myślami. 

Ustalenie celów na proces mentoringowy 

Przystępując do programu mentoringowego Mentee powinien/ powinna mieć już pewne wyobrażenie odnośnie swoich celów udziału w programie. Tym celem są zazwyczaj określone kompetencje do poprawy, czy konkretne wydarzenia, które Mentee chciałby, aby się zrealizowały w trakcie lub na zakończenie procesu. 

Cele te są na tym etapie zazwyczaj bardzo ogólne i z niejasnymi kryteriami realizacji. Dlatego pierwsze dwie / trzy sesje mentoringowe powinny zostać poświęcone właśnie na rewizję i doprecyzowanie tych celów.  

Jasno określone, możliwe do realizacji i dobrze mierzalne cele to podstawa każdego procesu mentoringowego.  

Więcej o celach przeczytasz tu: Cele w mentoringu – istota, techniki i przykłady. 

Pamiętanie o celach podczas spotkań 

Równie ważne jak samo określenie celów jest też pamiętanie o nich podczas sesji mentoringowych. Każda sesja powinna mieć swój cel / temat, który z kolei powinien być bezpośrednio związany z celem całego procesu. Dzięki temu para mentoringowa ma pewność, że każde kolejne spotkanie przybliża ich do realizacji ustalonych celów. 

Warto też przynajmniej raz – na połowie procesu mentoringowego – poświęcić kilka minut na ewaluację dotychczasowej realizacji celów. Warto zadać sobie pytanie gdzie na ścieżce do osiągnięcia celu już jesteśmy, co zrobiliśmy i co jest jeszcze do zrobienia.  

W aplikacji Mentiway uwzględniliśmy dedykowany moduł, w którym para wspólnie ocenia to jak szacują osiągnięcie każdego z określonych celów. 

Zamknięcie i ewaluacja procesu 

Ostatnią zasadą dobrego mentoringu jest formalne zakończenie procesu. Ten etap ma kilka celów i korzyści: 

• Para udziela sobie feedbacku odnośnie całego procesu, co umożliwia każdej z osób wyciągnięcie wniosków na przyszłość. 
• Uczestnicy mentoringu oceniają stopień realizacji ich celów, określają to co osiągnęli i to co jeszcze zostało do osiągnięcia czy zrobienia. 
• Mentor(-ka) może zasugerować Mentee kolejne działania w celu dalszego rozwoju w wybranym obszarze. 
• Para ustala czy i w jakim zakresie będzie kontaktować się w przyszłości. 

Formalne zakończenie procesu jest bardzo istotne, ponieważ pozwala w miarę obiektywnie ocenić efektywność mentoringu. Mentee uzyskuje podsumowanie i plan działań na przyszłość, a Mentor(-ka) może przeanalizować swoją skuteczność i podjąć odpowiednie działania, aby rozwijać się w temacie mentoringu, coachingu czy po prostu pracy lidera.